در سال های اخیر، نام اوتیسم را زیاد شنیده ایم. انجمن روانشناسی آمریکا در سال 2013 اصطلاح اوتیسم را به اختلال طیف اوتیسم عوض کرد. این اصطلاح، همه سطوح گوناگون اوتیسم را شامل می شود.
ASD ، مجموعه ای از اختلالات است که در آنها رشد مهارت های اجتماعی مثل زبان، ارتباط و … به کندی انجام می شود یا انحرافاتی در رشد آنها وجود دارد.
تعریف ASD
اختلال طیف اوتیسم، نوعی اختلال رشدی می باشد. اختلالاتی از قبیل نقص در تعامل و برقراری روابط اجتماعی، ایراد در پردازش ادراک و رفتارهای تکراری مربوط به ASD می شود. علائم این بیماری در افراد گوناگون متفاوت می باشد. زنجیر یا طیف نشانه های این بیماری در افراد گوناگون از اندک تا شدید، متغیر می باشد.
افرادی که درگیر نشانه های خفیف این بیماری هستند، به نشانه های آسپرگر دچار شده اند. اشخاص مبتلا به اوتیسم انگار نسبت به همه چیز بی تفاوت هستند و توانایی برقراری ارتباط درست با دیگران را ندارند. واکنش این افراد به تجربه حسی غیرعادی می باشد. به طور مثال با صدای زنگ درب، ناگهان عکس العمل خاصی نشان می دهند.
علت اختلال طیف اوتیسم
هنوز علت مشخصی برای ابتلا به این بیماری معلوم نشده است. اما تحقیقات بیانگر این است که ترکیب ژن با جنبه های محیطی، مهمترین عامل بروز این بیماری در افراد است. این اختلال شاید به دلیل جهش های ژنتیکی که مربوط به بالا بودن سن مادر و پدر در زمان تشکیل نطفه است، ایجاد می شود. این جهش ها، سبب تنوع زیاد در نقص سیستم عصبی می گردد.
ابتلا به این اختلال شاید به دلیل عدم توانایی سلول های مغز جنین برای تبعیت از الگوهای عادی رشد در طول نخستین مراحل، ایجاد شود. این مسئله ممکن است ساختار مغز و ترکیب مداری سلول های عصبی را که مهارت های اجتماعی، زبان، حرکت و سایر مهارت ها را مدیریت می کند، دچار مشکل کند. با توجه به اینکه احتمال ابتلا به اختلال طیف اوتیسم در مردان 4 برابر بیشتر از زنان می باشد، شاید این اختلال به قرارگیری جنین در مجاورت حجم زیادی از تستسترون در رحم ربط داشته باشد.
رفتارها و نشانه های ASD
این افراد دارای علایقی هستند که معمولاً غیرعادی است. این رفتارها یا علایق، اختلال طیف اوتیسم را از حالتی که تنها با مشکلات ارتباط اجتماعی و تعامل تعریف می شود کاملاً متمایز می کند. برخی از رفتارها و علایق محدود یا تکراری که مختص ASD است، عبارتند از:
- اشیاء مختلف مانند اشیاء را ردیف می کند و آنها را منظم در کنار یکدیگر می چیند و در صورت اختلال در نظم این اشیاء به شدت ناراحت می شود.
- واژگان را مدام و پشت هم تکرار می کند.
- هر مرتبه با اسباب بازی های خود به یک شکل بازی می کند.
- بر روی بخشی از اشیاء به طور مثال دست عروسک، متمرکز می شود.
- از تغییرات جزئی به شدت نگران و آزرده خاطر می شود.
روش های درمان اختلال طیف اوتیسم
متأسفانه درمان قطعی برای اوتیسم وجود ندارد و تاکنون، هیچ داروی مؤثری برای رفع این بیماری، تولید نشده است. اما بعضی از داروها موجب بهبود برخی از عوارض و حالت های این بیماری می شوند. برخی از داروها برای تشنج، بی خوابی، افسردگی و … مؤثر هستند و می توانند این حالات بیمار را بهبود ببخشند.
روش های درمانی برای این بیماری بر اساس طبقه بندی صورت گرفته شامل درمان های رفتاری، درمان های رشدی، درمان های آموزشی، درمان های اجتماعی- روابطی، درمان های فارماکولوژیک، درمان های روانشناسی، درمان های نوروتراپی و درمان های چند وجهی می باشند.
نورفیدبک ILF، از روش های درمانی نوین و چندوجهی
یکی از روش های درمان اختلال طیف اوتیسم ، نورفیدبک ILF می باشد. جدیدترین بررسی ها در ارتباط با فیزیولوژی اعصاب و ASD بیانگر این است که اشخاصی که اوتیسم دارند به نسبت سایر افراد، دارای شبکه های ارتباطی متفاوتی می باشند و قسمت های ویژه شبکه های مغزی آنها از ارتباط زیاد از حد یا ارتباط کم برخوردار است که این مسئله غیرعادی است.
تأثیر نورفیدبک بدین صورت است که در فعالیت مغزی فرد، تغییراتی ایجاد می شود. اثر نوروفیدبک بر مغز بر اساس تحقیقاتی که صورت گرفته است، کاملاً مثبت است و این مسئله به اثبات رسیده است.
مشکلات ارتباطی و تعامل اجتماعی در کودکان
اختلال طیف اوتیسم شامل موارد متعددی از اختلالات ارتباطی است که اغلب آنها تا قبل از 5 سالگی نمایان می شود. نشانه های این بیماری از بدو تولد تا سن 5 سالگی شامل موارد زیر است:
- از بدو تولید: اختلال در حفظ ارتباط چشمی
- تا 9 ماهگی: واکنش نشان ندادن نسبت به نام خود
- تا 9 ماهگی: نشان ندادن هیچگونه حالت واکنشی در صورت، مانند عصبی شدن و تعجب کردن
- تا 1 سالگی: مشارکت نکردن در بازی های تعاملی اصلی مثل دالی موشک
- تا 1 سالگی: استفاده نکردن از حرکات مانند دست و پا
- تا 15 ماهگی: نشان ندادن علایق خود مانند بی میلی به اسباب بازی ها
- تا 18 ماهگی: بی توجهی به نگاه کردن به سمتی که دیگران به آن نشان می دهند
- تا 2 سالگی: متوجه نشدن افرادی که آزرده خاطر یا پریشان هستند
- تا 30 ماهگی: مشارکت نکردن در “تظاهر بازی” مثل نگهداری از عروسک
- تا 60 ماهگی: مشارکت نکردن در بازی های نوبتی
تشخیص اختلال طیف اوتیسم
تشخیص این بیماری به چندین روش امکان پذیر است که شامل غربالگری های مختلف، آزمایشات ژنتیکی و ارزیابی ها می باشند. برای تشخیص این بیماری نیاز است که گروهی از متخصصان شامل روانشناسان کودک و آسیب شناسان گفتار و زبان و … به بررسی و معاینه فرد بپردازند.
درست است که روش درمانی قطعی برای این بیماری وجود ندارد. اما این بدان معنا نیست که از درمان کودک یا فرزند خود ناامید باشید. با استفاده از تکنیک های جدید می توان امیدوار بود که فرد مبتلا به این بیماری، پیشرفت های زیادی را در وضعیت خود مشاهده کند. مراجعه به بهترین کلینیک ها برای درمان این بیماری باید مورد توجه افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم قرار بگیرد.